Η εγκυμοσύνη μήνα προς μήνα

Υποψιάζεστε ότι θα γίνετε μητέρα;

Αν ναι, τότε η υποψία σας αυτή μπορεί να επιβεβαιωθεί με ένα απλό τεστ ούρων, που θα βρείτε στα φαρμακεία, ή με μια εξέταση αίματος.

Το τεστ ούρων, που μπορείτε να το κάνετε ύστερα από τρεις με τέσσερις ημέρες καθυστέρησης της περιόδου, θα σας δώσει μια σωστή απάντηση σε ποσοστό 99%. Την απόλυτη σιγουριά όμως, θα σας τη δώσει η ανάλυση αίματος. Πρόκειται για μια απολύτως αξιόπιστη εξέταση, που γίνεται μερικές ημέρες μετά τη σύλληψη και ανιχνεύει τη Β’ χοριακή γοναδοτροπίνη, μια ορμόνη που παράγεται στην εγκυμοσύνη. Το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να επισκεφτείτε αμέσως το γυναικολόγο σας, τον οποίο άλλωστε στη συνέχεια θα επισκέπτεστε κάθε μήνα. Γιατί; Για να σας εξετάζει και να αξιολογεί τα αποτελέσματα των εξετάσεων στις οποίες θα πρέπει να υποβάλλεστε, να ελέγχει το βάρος και την πίεσή σας, να λύνει τις απορίες σας και να σας συστήσει φάρμακα, αν χρειαστεί. Ο ιατρός σας, αφού σας πάρει πρώτα ένα λεπτομερές ιστορικό, στη συνέχει θα σας υποβάλει σε μια σειρά απαραίτητων εξετάσεων προγεννητικού ελέγχου, για να εκτιμήσει τη γενική εικόνα της υγείας σας και της υγείας του μωρού σας.

Υπέρηχοι: η «φωτογράφηση» της ενδομήτριας ζωής

Με αυτή την ακίνδυνη και ανώδυνη διαγνωστική τεχνική, η οποία εφαρμόζεται από τις αρχές της εγκυμοσύνης, ο γιατρός παρακολουθεί την εξέλιξη του εμβρύου και την πορεία της κύησης.

Έτσι λοιπόν ανά τρίμηνο γίνονται οι παρακάτω εξετάσεις:

Α’ τρίμηνο

Στην υπερηχογραφική εξέταση που γίνεται μεταξύ της 6ης και 14ης εβδομάδας:

• Ελέγχεται η βιωσιμότητα του κυήματος.
• Διαπιστώνεται ο αριθμός των εμβρύων.
• Εντοπίζεται σε μεγάλο βαθμό η εξωμήτρια κύηση.
• Ελέγχεται η ομαλή πορεία της κύησης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κοιλιακού πόνου ή αιμορραγίας.
• Προσδιορίζεται η ακριβής ηλικία της κύησης και υπολογίζεται με ακρίβεια η πιθανή ημερομηνία τοκετού.
• Μετριέται η αυχενική διαφάνεια του εμβρύου. Η εξέταση αυτή αφορά τη μέτρηση που γίνεται μεταξύ της 11ης και 14ης εβδομάδας της περιοχής κάτω από το δέρμα του αυχένα του εμβρύου και υπολογίζεται με αξιοπιστία 85% η πιθανότητα ύπαρξης χρωμοσωμικών ανωμαλιών και κυρίως του συνδρόμου Down ή άλλων συγγενών ανωμαλιών.

Β’ τρίμηνο

• Οι βιοχημικοί δείκτες (τριπλό test): Πρόκειται για μια πιο εξειδικευμένη εξέταση που γίνεται μεταξύ της 16ης και της 18ης εβδομάδας και περιλαμβάνει λήψη αίματος από την έγκυο και υπερηχογράφημα του εμβρύου. Το τριπλό τεστ μετράει τις ορμόνες του αίματος της μητέρας, το βάρος και την ηλικία της. Οι μετρήσεις αυτές συνδυάζονται μέσω ειδικού λογισμικού προγράμματος με τις μετρήσεις οι οποίες λαμβάνονται από το έμβρυο μέσω του υπερηχογραφήματος. Με βάση τις αναλύσεις που προκύπτουν από το πρόγραμμα αυτό προσδιορίζεται το ποσοστό κινδύνου για συγκεκριμένα νοσήματα κυρίως, όμως για το σύνδρομο Down (μογγολισμό). Ανάλογα με το αποτέλεσμα του τεστ, ο γιατρός θα σας συμβουλέψει να προχωρήσετε ή όχι σε αμνιοπαρακέντηση. Το Α-Test (τριπλό test) εντοπίζει την πιθανότητα εμφάνισης του συνδρόμου Down στο 60% των περιπτώσεων.
• Αναλυτικό Προγεννητικό υπερηχογράφημα (υπερηχογράφημα Β επιπέδου): Ακίνδυνη υπερηχογραφική εξέταση, μεταξύ της 20ης και 24ης εβδομάδας της εγκυμοσύνης όπου ο εξειδικευμένος γιατρός, εξετάσει με κάθε λεπτομέρεια την ανατομία του εμβρύου.

Γ’ τρίμηνο

Μετά την 28η εβδομάδα γίνεται υπερηχογραφικός έλεγχος, για να εκτιμηθεί η ικανοποιητική αύξηση και η καλή κατάσταση του εμβρύου.

Γίνονται κι αυτές με τη βοήθεια των υπερήχων για να διαγνωσθούν τυχόν χρωμοσωμιακές ανωμαλίες του εμβρύου, όπως για παράδειγμα το σύνδρομο Down, η μεσογειακή αναιμία ή νοσήματα μεταβολισμού όπως η κυστική ίνση του παγκρέατος κλπ.

Επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι

Οι πιο συνηθισμένες από αυτές είναι:

• Η αμνιοπαρακέντηση, που γίνεται στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μεταξύ 16-18 εβδομάδων κύησης και μόνον εφόσον συντρέχουν λόγοι, όπως αυξημένος κίνδυνος για σύνδρομο Down ή εάν η ηλικία της μητέρας είναι πάνω από 35. Στη διάρκειά της λαμβάνεται αμνιακό υγρό για το χρωμοσωμιακό έλεγχο του εμβρύου και τη μέτρηση διαφόρων βιοχημικών παραμέτρων. Η αμνιοπαρακέντηση εφαρμόζεται στη χώρα μας εδώ και 25 χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Ο κίνδυνος από αυτήν είναι πρακτικά ελάχιστος (κίνδυνος αποβολής 3 στις 1.000 περιπτώσεις, όταν η επέμβαση γίνει σε εξειδικευμένο κέντρο).
• Η λήψη τροφοβλάστη, που γίνεται στο πρώτο τρίμηνο της κύησης μεταξύ 10ης – 12ης εβδομάδας, είναι μια εξέταση παρόμοια με την αμνιοπαρακέντηση. Στη διάρκειά της λαμβάνεται ένα μικρό δείγμα ιστού που βρίσκεται έξω από το σάκο εγκυμοσύνης – ιστός που αργότερα εξελίσσεται σε πλακούντα – για χρωμοσωμιακό έλεγχο. Πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι μπορεί να εφαρμοσθεί νωρίτερα από την αμνιοπαρακέντηση. Τι σημαίνει αυτό; Σε περίπτωση που διαπιστωθεί κάποιο σοβαρό πρόβλημα στο έμβρυο, η ενδεχόμενη διακοπή της κύησης γίνεται σε πιο πρώιμο στάδιο και κατά συνέπεια είναι ασφαλέστερη για την υγεία της γυναίκας.
• Η λήψη αίματος από τον ομφάλιο λώρο του εμβρύου που γίνεται κυρίως στο δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης (19η – 20η εβδ.) εξασφαλίζει την ταχύτερη διάγνωση χρωμοσωμιακών ανωμαλιών ή άλλων παθήσεων του εμβρύου.

Στάδια ανάπτυξης εμβρύου

Μόλις το ωάριο ενωθεί με το σπερματοζωάριο σχηματίζεται ένα κύτταρο. Αυτό το κύτταρο πολλαπλασιάζεται πολύ γρήγορα και σύντομα σχηματίζει δυο κύτταρα και στη συνέχεια τέσσερα και ούτω καθεξής. Αυτή η μάζα κυττάρων σχηματίζει ένα μικροσκοπικό κοίλο σώμα ιστού που προσκολλάται στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας. Η κυτταρική αυτή μάζα θα διαιρεθεί σε δυο τμήματα. Το ένα τμήμα θα σχηματίσει το έμβρυο και το άλλο θα σχηματίσει τον πλακούντα.

Ο πλακούντας είναι η πηγή ζωής του μωρού. Μεταφέρει το οξυγόνο και τα θρεπτικά συστατικά από το αίμα της μέλλουσας μητέρας στο μωρό. Μέσω του ομφάλιου λώρου ο πλακούντας συνδέεται με το μωρό, ενώ από την άλλη πλευρά στερεώνεται μέσα στο εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας.

Το αμνιακό υγρό είναι ένα διαυγές υδατώδες υγρό που προστατεύει το έμβρυο στη μήτρα. Μέσα σε αυτό, το έμβρυο μπορεί να αναπτυχθεί με ασφάλεια και μπορεί να κινηθεί άνετα. Επίσης, το αμνιακό υγρό έχει τη δυνατότητα να απορροφά τους κραδασμούς και να απομονώνει το έμβρυο από τις εξωτερικές πιέσεις.

Η διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι συνήθως 9 μήνες ή 40 βδομάδες. Γενικά οι γυναικολόγοι αναφέρονται σε βδομάδες γιατί είναι η πιο κατάλληλη μονάδα μέτρησης του ρυθμού της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από τις 4 πρώτες βδομάδες ανάπτυξης του εμβρύου.

Οι πρώτες 4 εβδομάδες

Στο τέλος του πρώτου μήνα, το έμβρυο έχει ύψος περίπου 1,3 εκατοστά και ήδη μπορούν να αναγνωριστούν το κεφαλάκι του και το σωματάκι του, το οποίο δεν έχει σχηματιστεί ακόμα όλο.

5-6 βδομάδες

Το μήκος του μωρού σας είναι μερικά χιλιοστά και το μέγεθός του περίπου σαν ένα φασόλι. Το έμβρυο αναπτύσσεται από το κεφάλι προς τα κάτω. Το κεφάλι και ο λαιμός είναι σχηματισμένα, τα αυτιά, τα μάτια, ο εγκέφαλος και η καρδιά έχουν αρχίζει να σχηματίζονται, ενώ τα ποδαράκια και τα χεράκια του εμβρύου είναι ακόμα πολύ μικρά.

6-8 βδομάδες

Το μήκος του εμβρύου αυτή την περίοδο είναι περίπου 17 χιλιοστά από το κεφάλι μέχρι τα πόδια. Τα ματάκια του εμβρύου είναι καλυμμένα με δέρμα που σιγά- σιγά θα σχηματίσει τα βλέφαρα. Τα αυτιά του είναι ορατά, ενώ τα χείλια, η μύτη και η γλώσσα αναπτύσσονται, όπως και όλα τα υπόλοιπα όργανα (καρδιά, εγκέφαλος, συκώτι, νεφρά, πνευμόνια). Μπορεί εσείς να μην αισθάνεστε ακόμα κάποια κίνηση, το έμβρυο όμως έχει ήδη αρχίσει να κινείται και στο υπέρηχο που θα κάνετε θα ακούσετε την καρδούλα του και μπορεί και να δείτε την πρώτη του κίνηση.

10-12 βδομάδες

Το έμβρυο σε αυτή τη φάση, έχει μήκος 75 χιλιοστά και ζυγίζει 30 γραμμάρια. Το έμβρυο είναι πλήρως σχηματοποιημένο και όλα τα όργανα και τα συστήματα του σώματος έχουν ολοκληρωθεί. Τα νύχια των χεριών και των ποδιών είναι ακόμα πολύ μαλακά, ενώ στα ούλα έχουν ήδη εμφανιστεί οι πρώτες προεξοχές που θα σχηματίσουν αργότερα τα δοντάκια του. Τα γεννητικά του όργανα έχουν αναπτυχθεί αν και δεν μπορείτε ακόμα να δείτε το φύλο του. Ακούτε τους χτύπους της καρδούλας του που χτυπάνε τώρα πολύ πιο γρήγορα.

16-22 βδομάδες

Στις 16 βδομάδες το μήκος του εμβρύου έχει μήκος περίπου 20 εκατοστά, ενώ την 20η βδομάδα θα έχει μεγαλώσει 5 εκατοστά παραπάνω. Το κεφαλάκι του εμβρύου μεγαλώνει περισσότερο από το υπόλοιπο σώμα, τα μαλλιά, οι βλεφαρίδες και τα φρύδια του αρχίζουν επίσης να μεγαλώνουν. Το έμβρυο τώρα έχει δακτυλικά αποτυπώματα. Κοντά στις 22 βδομάδες το σωματάκι του μωρού καλύπτεται από χνούδι, το οποίο εξαφανίζεται με τη γέννηση του. Τα όργανα συνεχίζουν να ωριμάζουν, ενώ οι αρθρώσεις του εμβρύου αποκτούν μεγαλύτερη ευλυγισία. Έτσι τώρα θα αισθανθείτε τα πρώτα «σκιρτήματα». Είναι η περίοδος όπου το μωρό είναι πιο ζωηρό και κλωτσάει περισσότερο. Ίσως και τις προηγούμενες βδομάδες να είχατε νοιώσει κάποιες δονήσεις, απλά αυτές τις βδομάδες το αισθάνεστε πιο έντονα. Από εδώ και πέρα θα εναλλάσσονται οι ζωηρές κινήσεις του εμβρύου με τις περιόδους ύπνου του. Αν ανησυχήσετε επειδή οι κινήσεις σας φαίνονται λιγότερο συχνές, συμβουλευτείτε το γιατρό σας.

23-28 βδομάδες

Σε αυτή τη φάση το έμβρυο έχει πλήρως αναπτυχθεί. Είναι καλυμμένο με μια άσπρη «μεμβράνη» που αποτελεί ένα διαχωριστικό ανάμεσα στο δέρμα και στο αμνιακό υγρό. Τώρα ένας δυνατός θόρυβος μπορεί να το αναστατώσει και να το κάνει να σας κλωτσήσει. Αυτή την περίοδο τα μάτια του μωρού ανοίγουν για πρώτη φορά.

29-32 βδομάδες

Το έμβρυο σε αυτή τη φάση είναι πολύ μεγαλύτερο και ζυγίζει περίπου 2 κιλά. Το δέρμα του είναι λιγότερο μαλακό. Το έμβρυο έχει ήδη μεγαλώσει αρκετά και επειδή δεν υπάρχει αρκετός χώρος δεν μπορεί να κινηθεί πολύ άνετα. Ο γιατρός σας θα ελέγξει σε ποια στάση βρίσκεται και αν είναι με το κεφάλι προς τα κάτω.

36 – 40 βδομάδες

Από τώρα και μέχρι τη γέννηση του, το μωρό θα παίρνει βάρος κάθε βδομάδα (περίπου 250 γραμ). Το μωρό είναι πλήρως ανεπτυγμένο ενώ το χνούδι και η λευκή ουσία που αναφέρθηκαν παραπάνω, έχουν ήδη εξαφανιστεί. Αυτό που έχετε να κάνετε είναι να περιμένετε να κρατήσετε ζεστή αγκαλιά σας το αγγελούδι σας, που από στιγμή σε στιγμή θα αντικρίσετε.